Wat een leuk interview met Arjan Ederveen las ik deze week in het Volkskrant magazine. Bekend van rollen in theaterstukken, musicals, films en televisie vertelde de acteur hoe zijn prepensioen er uit ziet. Afwisselend woonachtig in Amsterdam en Friesland geniet hij van het alleen zijn, de rust en regelmaat en vooral zijn hond.
Hij vertelt dat voor hem het kwartje viel toen hij, op zijn elfde jaar op de kermis, zich seksueel aangetrokken voelde tot een man. Zijn oudere broer was homoseksueel en ook voor hem was het op dat moment duidelijk. Inmiddels is hij 32 jaar samen met zijn vriend. Niets bijzonders tot dusver, maar het ging om zijn antwoord op de vraag: Wat is het geheim van een gezonde lange relatie?
Daarop antwoordt hij stellig niet samenwonen en elkaar vrij laten. Vanuit de opvatting dat je in een relatie vooral individuen moet blijven. En vervolgens: ‘het is the gift of being gay dat je een eigen invulling aan je relatie kan geven’. De moeilijkheid van een open relatie en het toch niet anders willen. Het waanidee dat één iemand alles voor je kan zijn, dat je met die ene alles moet delen. Dat bestaat niet, dat is verzonnen en het past volledig in de kaders waarin we opgroeien. Het kiezen voor de relatievorm die bij je past zou voor hetero’s wel eens lastiger kunnen zijn, aldus Ederveen. En precies dat zette mij aan het denken en is zeer herkenbaar.
Hetero’s zitten veel meer vast in een bepaald beeld van wat een relatie moet zijn. De huidige samenlevingsvormen worden bepaald door culturele en kerkelijke opvattingen. Door het beeld wat wij hebben van hoe een ideale relatie zou moeten zijn. Wat we om ons heen zien, op televisie, in boeken of waar dan ook. De traditionele relatie waarin stellen over zichzelf praten in de wij-vorm. “Wij doen het altijd op die manier, wij houden daar niet van”. In mijn praktijk hoor ik deze uitspreken zeer regelmatig. Meestal bij stellen die zeggen dat hun relatie heel goed is, maar waarbij de seks niet meer stroomt. ‘Natuurlijk was de seks in het begin van de relatie frequenter en spannender, maar toen waren we verliefd’ volgt er al snel. Dat we als twee autonomen individuen op elkaar verliefd worden en dat dit veranderd als we langer samen zijn is meestal niet bewust. Dat we in de loop van de jaren voor elkaar gaan denken, invullen en bepalen zorgt ervoor dat elke passie en spanning uit de relatie verdwijnt. Steeds meer verdwijnt de autonomie van een ieder en ontstaat er een patroon van verwachtingen, claimend gedrag en versmelting met elkaar. En even vaak teleurstellingen, pijn, afwijzing en jezelf kwijt raken. Ik herinner mij een oom en tante tijdens een feestje. De serveerster vroeg mijn oom wat hij wilde drinken en hij had wel zin in een bakje koffie. Mijn tante sprong er direct tussen en sprak hem vermanend toe ‘je krijgt geen koffie want dat heb je al teveel op vandaag. Je neemt thee’…Het is jaren geleden, maar ik ben het nooit vergeten.
Mensen die kiezen voor een open relatie, een spirituele relatie (waarin je trouw blijft aan jezelf en elkaar alle ruimte geeft) of een andere relatievorm dan de gebaande paden hebben een dagtaak aan het uitleggen over het hoe en waarom. Meestal wordt er maar niet over gesproken om dit te vermijden. Maar als je dan toch de bres op durft, is het de kunst weg te blijven van verantwoordelijkheid afleggen aan de buitenwereld en het geruststellen van de omgeving. Want de afwijzing, zorgen en oordelen van de omgeving komen voort uit hun eigen angsten. En de angst van anderen is niet jouw verantwoordelijkheid. Wees trots op de keuzes die je maakt. Dat geldt ook voor de relatievorm die je kiest en het vormgeven van je eigen seksualiteit.
'Wij vinden dat niet leuk'
