Wat een leuk interview met Arjan Ederveen las ik deze week in het Volkskrant magazine. Bekend van rollen in theaterstukken, musicals, films en televisie vertelde de acteur hoe zijn prepensioen er uit ziet. Afwisselend woonachtig in Amsterdam en Friesland geniet hij van het alleen zijn, de rust en regelmaat en vooral zijn hond.

Hij kwam gespannen en onrustig mijn spreekkamer binnen. In het telefonisch contact wat we vooraf aan deze afspraak hadden, werd al duidelijk dat er een crisis in zijn huwelijk was. Verwijten, cynisme, verdriet en boosheid bij zijn vrouw na het uitkomen van zijn vreemdgaan met een collega. Zijn vrouw had hem betrapt op zijn overspel door berichten in zijn mobiel die niets te raden overlieten.

Ze kwam op verwijzing van de bekkentherapeut die mij geschreven had dat ze niet verder kwam in de behandeling en dat gesprekken bij mij mogelijk voor een doorbraak zouden kunnen zorgen. Toen ik haar ophaalde lachte ze vriendelijk en ze was opvallend goed verzorgd. ‘Aangenaam, Desiree’, zei ze en ze vertelde gemakkelijk haar verhaal.

Toen Chris een relatie kreeg met Indra vertelde ze hem van haar biseksualiteit. Hij 23 jaar en zij 18 jaar toen ze verkering met elkaar kregen. Hij viel op het zusje van zijn beste vriend en vanaf het begin waren zij de beste maatjes. Verliefd werd er genoten van elkaar. Na een paar maanden vroeg een

De twee meest voorkomende opvattingen over seks die ik telkens weer hoor: seks is hetzelfde als het hebben van gemeenschap en seks moet spontaan. Binnen enkele minuten heb ik beide ideeën naar het rijk der fabelen verwezen, want wat een belemmering geven beiden in het kunnen genieten van seks. Al jaren vrijt José met pijn. Geen vaginale pijn, maar pijn in haar heup. Al jaren is het kiezen op elkaar en hopen dat de seks snel is afgelopen. En die seks is inderdaad altijd hetzelfde, geeft ze aan als ik vraag hoe een vrijpartij eruit ziet. Een beetje voorspel en dan het hebben van gemeenschap gericht op het klaarkomen van haar mannelijke partner. En zo gaat het elke week een keer. De motivatie tot vrijen is het willen geven aan haar man, want dat hoort toch wel in een huwelijk. ‘Je wilt toch partners zijn en geen broer-zus relatie hebben’. Inmiddels is de seks dus een hele opgave. Het verhaal van José staat zeker niet alleen. Veel te vaak tref ik stellen die al jaren volgens vaste patronen met elkaar vrijen zonder dat ze er beiden nog plezier aan beleven. Want al komt hij dan nog klaar, het vrijen is ook voor hem niet leuk. Hij mist de interactie, het plezier en het initiatief van haar. De meeste partners willen een partner die geniet van de seks. Maar hoe krijg je dat plezier weer terug? Mijn eerste boodschap aan alle stellen waarbij pijn een onderdeel is in het vrijen: stop met alles wat pijn doet. De hilariteit die deze opmerking vaak geeft, is opvallend. ‘We komen toch bij de seksuoloog om de seks weer op de agenda te krijgen’. Dan is het mijn beurt voor een glimlach en uitleg: ‘ik zeg niet stop met seks hebben, maar stop met alles wat pijn doet in het vrijen’. Daar zit een wereld van verschil, want seks is zoveel meer dan het hebben van gemeenschap en klaarkomen. Al jaren wordt er aangegeven doe dit maar niet of voorzichtig hoor, maar we hebben het zelden over wat dan wel? En als we stoppen met alles wat pijn doet dan komt er een vrijen samen zoals het bedoeld is. Lekker, fijn en genieten voor beiden waardoor de motivatie te seksen bij beide partners zal toenemen. Want waarom zou je zin hebben in iets wat pijn doet? José heeft eigenlijk nooit stil gestaan bij haar eigen seksualiteit. Ze heeft nooit ontdekt wat ze wel en niet prettig vindt in het vrijen. De opdrachten die ik haar meegeef zijn gericht op het meer bezig zijn met seks en het ontdekken. Stap voor stap meer ruimte maken voor seks in het algemeen door boeken en artikelen te lezen, websites te bezoeken en tijd te maken voor het ontdekken van haar eigen lichaam. Ook manlief krijgt te horen dat hij de druk, op het moeten hebben van gemeenschap, moet verminderen. Het samen gaan ontdekken van nieuw seksueel repertoire wat voor allebei lekker is, geeft de verandering. Seks hoort geen pijn te doen. Het is een kwestie van ontdekken wat wel, want daar zit het plezier op lange termijn. Wil je meer weten over het omgaan met pijn in het dagelijks leven en ben je in voor verandering bij pijn dan kan je eens een kijkje nemen op de website www.invoorveranderingbijpijn.nl .

Vooraf aan het geplande gesprek ontving ik drie mailberichten van hem. En hij wilde graag telefonisch contact voor onze afspraak om te checken of hij bij mij wel aan het juiste adres was. Het was wel duidelijk dat Mike het erg lastig vond te komen naar een afspraak met een seksuoloog. Niet heel gek en bijzonder, want het grootste deel van mijn cliënten vindt het erg spannend te praten over hun seksleven. Het onderwerp is na maanden (soms zelfs jaren) van problemen en onvrede al zo beladen geworden dat erover praten vaak allerlei emoties losmaakt. Maar de extra last en schaamte leken gekoppeld aan zijn leeftijd: Mike was 21 jaar. Op die leeftijd wil je niet toegeven dat je seks niet loopt zoals je graag zou willen. Je wilt zonder nadenken en remmingen genieten van seks. Je wilt gewoon dat alles werkt zoals het hoort en je mag verwachten op die leeftijd. Het zal je verbazen dat ik best veel jonge mannen op mijn spreekuur zie. De gemene deler bij deze groep jongemannen is het gevoel hebben een prestatie te moeten leveren in het vrijen met een ander. Een stoere breedgeschouderde jongeman stapt uiteindelijk dan toch mijn spreekkamer binnen. Een strak wit T-shirt, haar perfect in model en op zijn biceps aan beide kanten een tatoeage. Rechtstreeks uit de sportschool waar hij minimaal vier keer per week traint. Mike is twee jaar geleden besneden i.v.m. een te nauwe voorhuid. Voor zijn besnijdenis heeft hij geen seks gehad met de meisjes met wie hij het wel wilde. Hij durfde het niet, omdat het niet lukte een volledig harde erectie te krijgen met de te nauwe voorhuid. Nu hij besneden is lijken alle obstakels genomen, maar ‘het lukt dus niet’. ‘Ik heb een hele leuke vriendin via Instagram ontmoet, maar ik heb nauwelijks zin in seks. Eenmaal heb ik pillen gebruikt ter verhoging van mijn libido en die werkten heel heftig. Maar de terugslag daarna was zo groot dat ik helemaal geen lust meer heb gevoeld sinds die ene keer’. Zijn lichaam reageert niet meer zoals hij zou willen en hij heeft gemerkt geen spontane erecties meer te hebben overdag. We bespreken zijn neiging tot zich druk maken en piekeren. Het lukt hem eigenlijk niet zichzelf gerust te stellen en geruststelling en uitleg van een ander hoort hij wel, maar helpt niet echt in het kunnen loslaten van zijn hersenspinsels. Het eerste gesprek met mij had dus eigenlijk niet het gewenste effect op hem. Ik heb hem veel uitgelegd en ook ik probeerde hem gerust te stellen. Direct na het gesprek was hij opgelucht, maar ik schatte in dat dit niet van lange duur zou zijn. Al mijn informatie zorgde vast voor allemaal nieuwe vragen en onzekerheden. En inderdaad…. een paar dagen later een boodschap van Mike: ‘ik zit heel erg met het feit dat ik helemaal geen zin heb en soms ook niet krijg. Heb je hier tips voor?’ En toen volgde mijn digitale antwoord: Eigenlijk bestaat zin in seks niet. Er is niet iets wat zomaar uit de lucht komt vallen en waarna je dan wilt vrijen. Dat lijkt in het begin van veel relaties wel zo (want dan ben je verliefd), maar dat komt doordat je dan veel met de ander bezig bent en de hele tijd op elkaar gericht bent. Al na een paar weken zie je dat er vaak minder wordt gevreeën dan aan het begin. Zin is eigenlijk een motivatie uit jezelf met seks bezig te willen gaan. En om gemotiveerd te zijn ergens mee te beginnen dan moet je iets wel leuk, lekker en fijn vinden. Als de seks bijvoorbeeld teleurstellend, saai is of niet lukt dan ben je ook niet zo gemotiveerd er tijd aan te besteden en te plannen. Vergelijk het met sporten in de sportschool: je motivatie is gespierd en fit te worden en blijven. Als dit niet goed genoeg lukt, ben je ook geneigd ermee te stoppen. Zorg dat je voldoende seksuele prikkels hebt, bespreek jullie fantasieën met elkaar, vrij op andere momenten en andere plekken, probeer iets nieuws en laat los dat seks altijd stomend en heftig moet zijn. Dat het soms niet lukt, is niet erg en dat je af en toe te moe bent of het niet kan opbrengen is ook geen ramp. Laat los dat je een prestatie moet leveren. Het vergelijk met het sporten sprak hem aan en zorgde voor duidelijkheid. Het staat zwart op wit dus Mike kan het, als het nodig is, weer even nalezen. Dat is een goede oplossing met een hoofd vol hersenspinsels. Het is een jaar geleden dat ik iets van Mike heb gehoord. Ik hoop dat het goed met hem gaat.

Vermoeid zat ze tegenover mij. ‘Ik heb al jaren geen zin in vrijen met mijn man dat is toch niet normaal’, het was eigenlijk geen vraag aan mij maar meer een constatering die ze zelf al getrokken had. Haar man had zich er na al die jaren gelaten bij neergelegd, omdat elk initiatief van hem door haar werd afgewezen. Omdat ze zich schuldig voelde naar hem had zij nu toch de stap over de drempel van mijn kamer gezet. Ze vertelde mij over haar kinderen, haar werk, het huishouden en de zorg die ze steeds meer kreeg voor haar ouders. De conclusie was al snel getrokken en dan moet er ook nog seks. Het paste niet meer op haar prioriteitenlijstje en zo ging dat al jaren. Seks was gedoe geworden en het lukte maar nauwelijks om te genieten en tijd vrij te maken te vrijen. Ze was blij al ze ’s avonds op de bank zat en even tijd had voor zichzelf. Tijd voor zichzelf was dan een Netflix serie kijken en als ze dan bijna in slaap gevallen was snel het bed in. Inmiddels merkte ze dat ze nauwelijks nog de lichamelijke intimiteit met haar man op zocht. Ze wilde hem niet de hoop geven dat er een vrijpartij zou volgen. Wat versta jij onder seks, vroeg ik haar. Ze keek mij vragend aan en leek mijn opmerking niet te begrijpen. Veel mensen praten over seks als ze het hebben van gemeenschap bedoelen, legde ik uit. Als je daar geen zin in hebt dan worden er vaak allemaal manieren gevonden om te vermijden dat er een moment ontstaat waarop er ‘gesekst’ moet worden. Maar stel nou dat je seks ziet als een heel breed begrip en dat gemeenschap daar een klein onderdeel in kan zijn zou het dan niet veel aantrekkelijker zijn iets te proberen waar je wel zin in zou hebben. Ik noemde als voorbeeld een buffet met gerechten. Het grote voordeel van een buffet met zoveel gerechten is dat je kan kiezen waar je op dat moment zin in hebt. Niet standaard een voorgerecht, hoofdgerecht en nagerecht (als daar nog tijd en ruimte voor is), maar kiezen wat je lekker vindt en hoeveel. Ze was gek op stokbrood, saté en toetjes reageerde ze lachend terwijl ze het buffet voor zich zag. Maar wat vind jij lekker in het vrijen? Wat zou er op jouw seksbuffet staan en welke gerechten zou jouw partner daar bij opzetten om uit te kiezen? Zo had ze het nooit bekeken en het was ook moeilijk om dat direct te benoemen. Het was immers al zo lang geleden dat er was gevreeën dat ze moeilijk kon terug halen waar ze gemotiveerd toe zou zijn. En initiatief nemen richting haar partner tot vrijen was al helemaal lang geleden. Toch zag ik enige sprankeling die de vermoeidheid een beetje op de achtergrond bracht. Zo had ze seks nooit bekeken en ze was er wel nieuwsgierig naar wat er op het seksbuffet zou kunnen staan. Aangevuld met de gerechten van haar partner zou het een goed gevuld buffet kunnen zijn. Ik ga ermee aan de slag en de volgende keer neem ik mijn partner mee, want samen gerechten bereiden en samen eten is toch veel leuker, grapte ze.

Goedemorgen! Het is 7.00 uur in de ochtend, maar ik krijg geen reactie. Ik loop de keuken in en mijn dochter staat druk typend een whats app berichtje te sturen. Een berichtje in de groepsapp van groep 8. Ter correctie het betreft een berichtje niet voor heel groep 8, maar het betreft de meiden van groep 8. Na minimaal 15 berichtjes zijn de vriendinnen er uit. Het wordt een korte broek vandaag. Een prima keuze lijkt mij met temperaturen boven de 22 graden. Hoe handig die sociale media tegenwoordig. Of zitten er toch ook nadelen aan het feit dat je overlegt met je vriendinnen wat aan te trekken op die hete voorjaarsdag? Natuurlijk ook ik stond in mijn puberteit onzeker voor mijn kledingkast te dubben wat aan te trekken. En hoe erg was het dat jij iets anders had gekozen aan te trekken dan al die andere meiden. Maar het maakt je mogelijk wel onafhankelijker van de mening van anderen. Niet alleen de puberteit maakt het weer aanbreken van het voorjaar en het doorbreken van de zon ingewikkeld. Ook vrouwen van na de puberteit kunnen het lastig vinden die lange broek te verwisselen voor de blote benen in een jurkje of korte broek. Immers die benen zijn weer een jaar ouder en heel veel zonlicht hebben ze in die wintermaanden ook niet gezien. Het jezelf letterlijk meer bloot tonen aan je omgeving versterkt gevoelens van ongemak. Op een feestje van mijn beste vriendin hoorde ik een groep dames alle ins en outs bespreken van hun kipfilet onder de armen, de rimpels in gezicht en decolleté, hun buiken, heupen ……tja wat eigenlijk niet. De een was naar een plastisch chirurg geweest en de anderen die overwogen hetzelfde te doen. De groep dames zingt in een smartlappen koor en de stelling was dat je als oud dweil niet meer op een podium kan staan. Dat ze altijd een leuk optreden verzorgen met veel gezelligheid was blijkbaar ondergeschikt aan hoe het oogde voor het publiek. De mannen om mij heen hoor ik nooit opmerkingen maken over melkflessen, kipfilets en slappe bovenbenen. Het is boven de 20 graden dus de korte broek kan aan, lekker hoor, aldus die mannen. Elk voorjaar staan de damesbladen echter weer vol met artikelen hoe voor de zomervakantie weer kilo’s af te vallen en er strak uit te kunnen zien in onze bikini. Oefeningen, diëten en schoonheidstips voor een heerlijke zomer in aantocht. Met de meest strakke en jonge modellen ter illustratie bij het artikel. Ik ben van mening dat die artikelen vooral de onzekerheden van de lezeressen vergroot. Met zijn allen zijn we zeer kritisch naar elkaar over het mooi, jong en strak blijven op elke leeftijd. Als je dan bedenkt dat het vrij zijn met ons lichaam onze seksuele vrijheid en genot vergroten dan verstoord die kritische houding naar ons zelf onze seks. Onzekerheden over ons lichaam zorgen voor een remming op seksuele opwinding. En laten we nou net seksuele opwinding nodig hebben om met volle teugen te kunnen genieten van seks. Ik las laatst het boek hoe mannen liefhebben. Geen enkele man beschrijft zijn ideale vrouw als een slanke en bruine vrouw. Het zijn vooral de mannen die met respect over ons vrouwen oordelen en heel stellig durven zeggen dat een mooie vrouw een gelukkige vrouw is. Een vrouw die straalt, laat zien wat ze heeft en zich open en spontaan presenteert aan de buiten wereld. Het accepteren van jezelf zorgt voor het kunnen genieten van je eigen seksualiteit. En hoe heerlijk is het vrijen met een vrouw die haar eigen seksualiteit goed kent en dit niet schroomt met jou als partner te delen. Dus vrouwen laat dat ideale perfectionistische plaatje wat je nastreeft, voor jezelf en waar je een ander kritisch op beoordeeld, los en ga genieten van wie je bent en wat je hebt. Er gaat een wereld voor je open.

Hoe was jullie vakantie? Zo je ziet er goed uit, lekker bruin…..Goed gehad? Enkele openingen van gesprekken op de feestjes afgelopen week. Na de zomervakantie wordt er enthousiast nagepraat over het weer, de omgeving, gelezen boeken en de vrije tijd. Sommige hebben de vakantie van volgend jaar alweer geboekt. Al die verhalen samengevat blijkt de vakantie tijd toch bij uitstek een tijd te zijn voor meer verbinding binnen het gezin. Weg uit de dagelijkse routine is er meer betrokkenheid met elkaar en wordt een lijstje met gezamenlijke activiteiten afgevinkt. Via sociale media (na mijn vakantie) zag ik een artikel voorbij komen over seks in de zomer met als belangrijkste conclusie: we doen het meer in de zomer. Niet heel spraakmakend en de commentaren op het artikel waren dan ook vooral gelaten en ‘ja logisch’. De zon, vrije tijd en minder invloeden van buitenaf doen onze seksuele activiteiten toenemen. Heel verrassend is dat inderdaad niet. Ook in mijn praktijk merk ik dat mensen in de zonnige vrije weken dichterbij elkaar komen, meer ontspannen zijn en dat er weer meer ruimte is voor seks. Soms besluiten stellen te stoppen met de gesprekken, want het inzicht dat de zin in seks er wel is als ze daar tijd voor maken is vaak een opluchting. Sommige realiseren zich echter ook dat de dagelijkse bezigheden van thuis dus een grote rem zijn op hun seksuele opwinding. Want bij het weer thuiskomen en openen van de voordeur veranderd als een donderslag weer die ontspannen sfeer, maar vooral de binding met elkaar. Ieder vliegt weer naar zijn eigen kamer, de was wordt gedraaid en de (werk)mail wordt weer gelezen. De belangrijkste verbinding die er dan over blijft is de online verbinding. Ik hoor regelmatig dat partners via WhatsApp berichtjes met elkaar communiceren: ‘wat was je chagrijnig vanmorgen, is er iets?’, of via Facebook erachter komen dat hun partner de kinderkamer te koop heeft gezet. Maar met de online verbinding is er vooral weer die verbinding met de rest van de wereld die dwars door alles heen dendert. In mijn gesprekskamer is de rol van mobiel, tv en social media regelmatig onderwerp van gesprek. Partners die ontevreden zijn over hun seksuele relatie, omdat er nog nauwelijks wordt gevreeën of omdat er niet meer geïnvesteerd wordt in het vrijen en het volgens een vast patroon verloopt. Het gemis aan motivatie zich tot seks te kunnen zetten en de toenemende irritaties die dit onderling kan geven. In een relatie waarin de eerste verliefdheid over is, is de aanwezigheid van partnerschap cruciaal om tot lichamelijke intimiteit en seks te komen. Samen eten aan tafel, een gesprek met elkaar, samen iets ondernemen en interesse hebben voor elkaar zijn dan voorwaarden voor een goede seksuele relatie. En als je bij elkaars afwezigheid WhatsApp gebruikt om elkaar een spannend of lief berichtje te sturen dan heb je ’s avonds die mobiel niet meer nodig. De televisie uit de slaapkamer, enkele avonden per week na 18.00 uur geen telefoon meer binnen handbereik en gericht een programma kijken zijn hele kleine veranderingen die een groot verschil maken in de slaapkamer. Het is voor velen moeilijk de voortdurende online verbinding met de buitenwereld te verbreken, maar ondertussen verliezen ze de binding met diegene die er naast hen in bed ligt (te slapen). Natuurlijk is social media niet meer weg te denken uit onze maatschappij, maar bewust ff offline…..zorgt voor meer contact met de partner nabij. Het is alleen maar een kwestie van de ander zien en je gezien voelen door de ander. De intieme momenten en positieve seks volgt als vanzelf.